جایگاه مهدویت در اهل سنت
نه تنها امت اسلامی، بلکه جمیع ادیان و حتی مکاتب غیر دینی، بر ظهور موعود و منجی و مصلح آخرالزمان تکیه کرده‌اند.
مهدویت و ظهور مهدی در آخرالزمان، عقیده‌ای است که مسلمانان با وجود اختلاف مذاهب، بر آن متفق هستند. همه مذاهب اسلامی، بر این مطلب اتفاق دارند که در آخرالزمان، شخصی از عترت پیامبر(صلی‌الله علیه و آله وسلم) قیام کرده و زمین را از عدل و داد پر خواهد کرد؛ همان‌طور که از ظلم و جور پر شده است. عده زیادی از علمای اهل سنت، تصریح کرده‌اند که این عقیده، مورد اتفاق مسلمین است و برخی از آنان قائلند که منکر خروج مهدی، کافر است و در این باره احادیثی نیز نقل کرده‌اند. حتی بعضی از فقهای اهل سنت، منکر مهدی را واجب‌القتل می‌دانند و بعضی گفته‌اند: باید او را تعزیر و تأدیب کرد، تا به حق بازگردد.
متأسفانه برخی نویسندگان مسلمان، در موضوع مهم مهدویت تشکیک کرده‌اند که باید گفت در بسیاری از این موارد، القائات برخی از مستشرقان بی‌تأثیر نبوده است.
«فان فلوتن» در کتابش، قضیه مهدویت را ناشی از فشارهای سیاسی‌ای می‌داند که حکومت‌های وقت بر شیعه پدید آورده‌اند و شیعه برای رهایی از آن ظلم وستم، مهدویت را علم کرد. وی می‌نویسد:
ظلم و ستم حاکمان عباسی، از امویان کمتر نبوده است. این ظلم و ستم‌ها، به حدی بود که مظلومان و مستضعفان را بر آن داشت تا خود را امیدوار کنند؛ لذا چاره‌ای ندیدند جز این‌که به عقیده مهدی و انتظارش دل ببندند، تا از شدت دردهای روحی خود بکاهند.
«گلدزیهر» یکی دیگر از مستشرقان چنین اظهار نظر می‌کند: «عقیده به مهدی، برگرفته از اسطوره‌ها و امور غیر واقعی است».
این مستشرقان که متأسفانه گاهی مورد توجه نیز واقع شده‌اند، به تاراج و انهدام عقاید مسلمین مشغول شده‌اند و به هر گونه که توانسته‌اند در آن تشکیک کرده‌اند؛ از این رو بعید نیست بعضی از روشنفکران مسلمان نیز تحت تأثیر واقع شده و مهدویت را زیر سؤال ببرند. «سعد محمد حسن» استاد دانشگاه الازهر و شاگرد احمد امین می‌گوید: «شیعه، قدیمی‌ترین فرقه اسلامی است که به نظریه مهدویت اعتقاد پیدا کرده است».
«عبدالرحمان بدوی» می‌گوید: «کسی که عقیده به مهدی منتظر را بین مسلمین رواج داد، کعب‌الاحبار بود».
ولی برخلاف این غرض‌ورزی‌ها و ناآگاهی‌ها، باید گفت: اعتقاد به مهدی، مورد توجه همه فرق مسلمین و از مسلّماتی است که هرچه در آن تشکیک کردند، قوت آن، افزون شده است.
دانشمندان زیادی از اهل سنت، در موضوع امام مهدی کتاب‌ها نوشتند، یا در کتب روایی خود، احادیث مربوط به مهدی را جمع‌بندی و تخریج کرده‌اند. حتی برخی دانشمندان اهل سنت، به تواتر احادیث مهدوی قائل شده‌اند و برخی دیگر، کتابی مستقل در موضوع امام مهدی نوشته‌اند که نمونه‌هایی از این موارد را مطرح می‌کنیم.
الف. روایات مهدوی در مصادر اهل سنت
در مصادر و منابع فراوانی از اهل سنت ـ اعم از صحاح و مسانید و معاجم و تواریخ ـ به روایات مهدی پرداخته شده است. با توجه به این که نقل تمام این مصادر به صدها مورد می‌انجامد، از مواردی که مورد توجه اهل فن بوده و از اهمیت فراوان نزد اهل سنت برخوردار است، به نمونه‌هایی اشاره می‌کنیم:
المصنف از عبدالرزاق بن همام بن نافع حمیدی (متوفای ۲۱۱ق) معروف به ابوبکر صنعانی.
الفتن، اثر ابن حماد نعیم بن حماد بن معاویه بن حارث خزاعی (متوفای ۲۲۸ق) معروف به ابوعبدالله مروزی که از اساتید بخاری و بعضی دیگر از صاحبان صحاح سته می‌باشد.
المصنف از ابوبکر بن ابی‌شیبه (متوفای ۲۳۵ق)
مسند احمد بن حنبل (متوفای ۲۴۱ق)؛ احمد بن محمد بن حنبل از امامان چهارگانه اهل سنت، در مسندش ۱۳۴ حدیث درباره امام مهدی گردآ‌ورده است.
سنن ابن ماجه، اثر محمد بن یزید ربعی قزوینی (متوفای ۲۷۳ق)
سنن ابو‌داوود، سلیمان بن اشعث سجستانی (متوفای ۲۷۵ق)
سنن ترمذی (متوفای۲۷۹ق)
مسند ابویعلی (متوفای ۳۰۷ق)
الملاحم اثر احمد بن جعفربن محمد معروف به ابن المنادی (متوفای ۳۳۶ق)
صحیح ابن حبان (متوفای ۳۵۶ق)
المعجم الکبیر اثر سلیمان بن احمد طبرانی (متوفای ۳۶۰ق)
المستدرک علی الصحیحین، نوشته محمد بن عبدالله نیشابوری معروف به حاکم نیشابوری (متوفای ۴۰۵ هـ.ق)
حلیه الاولیاء و طبقات الاصفیاء ابونعیم اصفهانی (متوفای ۴۳۰ق)؛ این نویسنده، کتاب‌های دیگری نیز ویژه امام مهدی نگاشته است که عبارتند از: نعت المهدی، الاربعون فی‌المهدی.
السنن الوارده فی‌الفتن از ابوعمرودانی (متوفای ۴۴۲ ق)
مصابیح السنه از بغوی شافعی (متوفای ۵۱۹ق)
جامع‌الاصول فی احادیث الرسول از ابن اثیر جزری (متوفای ۶۰۶ ق)
تاریخ دمشق ابن عساکر (متوفای ۷۱۱ق)
فرائد السمطین جوینی شافعی (متوفای ۷۲۰ ق)
المنار المنیف از ابن قیم جوزیه (متوفای ۷۵۱ق)
النهایه، تألیف ابن کثیر دمشقی (متوفای ۷۷۴ ق)
الفصول المهمه فی معرفه احوال الائمه ابن صباغ مالکی (متوفای ۸۵۵ ق)؛ وی با این‌که سنی مالکی است، این کتاب را درباره ائمه دوازدهگانه شیعه نوشته است و در فصل دوازدهم، روایات فراوانی درباره امام مهدی مطرح می‌کند. وی در این کتاب می‌پذیرد که مهدی موعود، همان محمد بن حسن عسکری(علیه‌السلام) است که اکنون در غیبت به سر می‌برد.
الصواعق المحرقه از ابن حجر هیتمی (متوفای ۹۷۳ق)
کنزالعمال از متقی بن حسام الدین هندی (متوفای ۹۷۵ ق).
ب. کتاب‌های ویژه امام مهدی از اهل سنت
از آن جا که اعتقاد به مهدی، از مسلمات عقاید مسلمین و مورد تأکید در روایات است، میان دانشمندان اهل سنت علمای فراوانی کتاب‌های ویژه امام مهدی نوشتند. ما در این قسمت نیز فقط به برخی از این افراد اشاره می‌کنیم:
عباد بن یعقوب رواجنی (متوفای ۲۵۰ق): اولین کسی است که به صورت مستقل، کتابی درباره امام مهدی نوشته است به نام «اخبار المهدی». وی کتاب دیگری دارد به نام المعرفه فی معرفه الصحابه .
ابوبکر بن ابی خیثمه (متوفای ۲۷۹ق): کتاب او احادیث المهدی و اخبار‌المهدی نام داشت.
ابوالحسین احمد بن جعفر بن المنادی (متوفای ۳۳۶ق): وی کتابی مهم با عنوان الملاحم نوشته به گونه‌ای که افرادی چون ابن حجر هیثمی، مقدسی شافعی و متقی هندی از آن نقل کرده‌اند.
ابونعیم احمدبن عبدالله اصفهانی (متوفای ۴۳۰ق): وی فقط درباره امام مهدی سه کتاب مستقل به نام‌های: الاربعون فی‌المهدی، نعت المهدی، مناقب‌المهدی نگاشته و در آن، احادیث مربوط به امام مهدی را نقل کرده است؛ البته متأسفانه این کتاب‌ها در دسترس نیست؛ اما سیوطی احادیث موجود در کتاب الاربعون فی‌المهدی را به صورت جدا در کتاب الحاوی للفتاوی آورده است.
۱٫ محمد بن یوسف کنجی شافعی (متوفای ۶۵۷ق): وی کتابی را با عنوان البیان فی أخبار صاحب الزمان با جمع‌آوری احادیث مهدوی نوشته است که کتابی منظم و دارای تبویب منسجمی است.
۲٫ یوسف بن یحیی مقدسی شافعی (متوفای ۶۸۵ ق): وی کتابی دارد به نام عقد الدرر فی اخبار المهدی المنتظر.
۳٫ ابن کثیر دمشقی (متوفای۷۷۴ق): اسماعیل بن کثیر دمشقی در کتاب البدایه و النهایه خود تصریح می‌کند که کتابی خاص درباره ایام مهدی تألیف کرده و احادیث متعددی را در این رابطه در آن آورده است.
۳٫ ابوبکر، جلال الدین سیوطی (متوفای ۹۱۱ ق): وی کتابی دارد به نام العرف الوردی فی اخبار المهدی. در این کتاب، احادیث بسیار زیادی درباره امام مهدی آورده و تا حدودی به تحلیل آن پرداخته است. البته کتاب العرف الوردی در مجموعه نوشتاری او درالحاوی فی الفتاوی آمده است.
۴٫ محمد بن طولون دمشقی (متوفای ۹۵۳ق): وی کتابی درباره امام مهدی تألیف کرده است، به نام المهدی الی ماورد فی‌المهدی.
۵٫ احمد بن حجر هیتمی مکی (متوفای ۹۷۴ق): کتاب او القول المختصر فی علامات المهدی المنتظر است.
۶٫ علی بن حسام الدین متقی هندی (متوفای ۹۷۵ ق): وی که صاحب کتاب کنز العمال فی السنن والاقوال است، کتابی به نام البرهان فی علامات مهدی آخرالزمان تألیف کرده که ویژه احادیث درباره امام مهدی است.
۷٫ ملا علی بن سلطان القاری (متوفای۱۰۱۴ ق): وی نیز صاحب کتاب ویژه احادیث مربوط به امام مهدی است، به نام المهدی من آل الرسول. این کتاب به نام المشرب الوردی فی مذهب المهدی نیز منتشر شده که کتاب کوچکی است.
۸٫ مرعی بن یوسف کرمی حنبل (متوفای۱۰۳۳ق): کتاب او درباره امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) فرائد الفکر فی الامام المهدی المنتظر نام دارد.
۹٫ محمد بن اسماعیل امیر یمانی (متوفای۱۱۸۲ق): کتاب او سبل السلام نام دارد.
۱۰٫ قاضی محمد بن علی شوکانی (متوفای ۱۲۵۰ق): کتابش التوضیح فی تواتر ما جاء فی‌المهدی المنتظر و الدجال و المسیح است.
۱۱٫ شهاب الدین احمد بن اسماعیل حلوانی شافعی (متوفای ۱۳۰۸ ق): کتاب او القطر الشهدی فی اوصاف المهدی است.
کتاب‌های متعدد دیگری نیز وجود دارد که ما از این بین، فقط به پانزده مورد اشاره کردیم. البته در یک قرن اخیر، بین اهل سنت، دانشمندان و محققان زیادی درباره امام مهدی کتاب یا رساله و مقاله نوشته‌اند که ما فقط به سه مورد اشاره می‌کنیم:
۱٫ شیخ مصطفی بکری، کتابی با نام الهدایه الندیه للامه المهدیه فیما جاء فی فضل الذات المهدیه نوشته است.
۲٫ احمد بن محمد بن صدیق (متوفای ۱۳۸۰ق) کتابی با نام ابراز الوهم المکنون من کلام ابن خلدون نوشته است. نویسنده در این کتاب، شبهات و خدشه‌های ابن خلدون درباره مهدویت را بررسی کرده و به برخی از آن‌ها پاسخ داده است.
۳٫ عبد المحسن العباد که از مسؤولان دانشگاه عربستان سعودی می‌باشد. وی درباره امام مهدی کتابی نوشته است با عنوان عقیده اهل السنه و الاثر فی المهدی المنتظر که البته نظرات خاصی را نیز در این کتاب ابراز داشته است که بی‌انصافی او درباره مذهب شیعه را نمایان می‌کند.
ج. قائلان به صحت احادیث امام مهدی در اهل سنت
برخی علمای اهل سنت معتقدند احادیث مربوط به امام مهدی دارای صحت و وثاقت و به همین سبب، حجت می‌باشد. ما در این قسمت نیز به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.
ترمذی (متوفای۲۹۷ق): وی که در سنن خود، بابی را به امام مهدی اختصاص داده است، ذیل سه حدیث می‌نویسد: «هذا حدیث حسن صحیح».
حاکم نیشابوری (متوفای ۴۰۵ ق): او در کتاب المستدرک علی الصحیحین، حداقل در شش مورد از احادیث مربوط به امام مهدی می‌نویسد: «هذا حدیث صحیح الإسناد و لم یخرجاه؛ سند این حدیث، صحیح است؛ ولی بخاری و مسلم، آن را نقل نکرده‌اند».
بغوی (متوفای ۵۱۰ق): وی در کتاب مصابیح السنه وقتی روایت‌های مربوط به امام مهدی را می‌آورد، در برخی موارد اشاره می‌کند که این‌ها احادیث صحیح است.
قرطبی مالکی (متوفای ۶۷۱ق): وی نیز در کتاب التذکره به صحت بعضی احادیث مهدوی اشاره می‌کند.
ابن تیمیه (متوفای ۷۲۸ق): وی در کتاب منهاج السنه النبویه می‌نویسد: «حدیث‌هایی که برای خروج مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به آن‌ها استناد می‌شود، حدیث‌هایی صحیح هستند».
ابن قیم جوزیه (متوفای ۷۵۱ق): وی در آخر کتاب المنار المنیف فی الصحیح و الضعیف که در قسمتی از آن، احادیث امام مهدی را مطرح می‌کند، می‌گوید: «و الاحادیث علی خروج المهدی اصح اسناداً؛ احادیث دال بر خروج امام مهدی در صحیح‌ترین سندها وارد شده است.
تفتازانی (متوفای ۷۹۳ق): سعد الدین تفتازانی در شرح المقاصد در اواخر بحث امامت درباره خروج امام مهدی می‌نویسد: «در این باره احادیث صحیحی وارد شده است».
شیخ محمد جزری دمشقی (متوفای ۸۳۳ق): وی در کتاب اسنی المناقب می‌گوید: «احادیث مربوط به امام مهدی و خروج وی در آخرالزمان، صحیح است».
عبدالوهاب شعرانی (متوفای ۹۷۳ق): وی در کتاب الیواقیت و الجواهر می‌گوید: «درباره خروج امام مهدی، احادیث صحیح به دست ما رسیده است».
ابن حجر هیثمی (۹۷۴ق): وی در ذیل حدیث «مهدی از فرزندان فاطمه است» می‌نویسد: سند آن، صحیح است».
قاضی شوکانی (متوفای۱۲۵۰ق)
شیخ عبدالمحسن بن العباد (از معاصران)
د. اهل سنت و ادعای تواتر در احادیث امام مهدی
میان عالمان و محدثان اهل سنت، برخی پا را از تصحیح احادیث مهدوی فراتر نهاده و درباره آن‌ها ادعای تواتر کرده‌اند. حدیث متواتر، به حدیثی می‌گویند که در همه طبقات سند آن، تعداد راویان به اندازه‌ای زیاد باشد که امکان تبانی بر دروغ، در آن وجود نداشته باشد؛ یعنی جای هیچ شک و شبهه‌ای در صحت خود را باقی نگذارد. اکنون به برخی از این افراد اشاره می‌کنیم:
ابوالحسن محمد بن حسین آبری سجستانی (متوفای۳۶۳ق): وی در کتاب مناقب الشافعی ذیل نام محمد بن خالد جندی راوی حدیث جعلی «لا مهدی الا عیسی بن مریم» درباره احادیث مهدوی، ادعای تواتر و قطعی الصدور بودن کرده است.
حافظ محمد بن یوسف کنجی شافعی (متوفای ۶۵۸ق): در کتاب البیان فی اخبار صاحب‌الزمان آخر باب یازدهم.
شمس‌الدین محمد بن احمد قرطبی (متوفای ۶۷۱هـ.ق): وی در کتاب التذکره فی احوال الموتی و امور الاخره؛ پس از نقل حدیث «لامهدی الاّ عیسی» و ردّ این حدیث می‌نویسد: «احادیث متواتری از پیامبر(صلی‌الله علیه و آله وسلم) دال بر ظهور حضرت مهدی و این که از فرزندان فاطمه(علیها السلام) است، موجود می‌باشد».
حافظ جمال الدین مزی (متوفای ۷۴۲ق): او در کتاب تهذیب الکمال فی اسماء الرجال با ردّ حدیث محمد بن خالد جندی «لا مهدی الا عیسی» می‌نویسد: «احادیث متواتری بر مهدی(علیه‌السلام) دلالت دارد».
ابن قیم جوزیه حنبلی (متوفای ۷۵۱ق): وی از شاگردان ابن تیمیه است و در کتاب منارالمنیف می‌نویسد: «احادیث دال بر خروج مهدی، در صحیح‌ترین سندها آمده و در حد تواتر است».
ابن حجر عسقلانی (متوفای ۸۵۲ هـ.ق): او در کتاب تهذیب التهذیب می‌نویسد: «خبرها و روایات متواترند بر این که مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از این امت است و عیسی بن مریم خواهد آمد و پشت سر او نماز خواهد گزارد.
شمس الدین سخاوی (متوفای ۹۰۲ ق): کتّانی از عالمان اهل سنت درباره او می‌نویسد: «افراد زیادی از او نقل کرده‌اند که احادیث امام مهدی متواترند».
ابن حجر هیتمی (متوفای ۹۷۴ ق) در کتاب الصواعق المحرقه.
شیخ مرعی بن یوسف حنبلی (متوفای ۱۰۳۳ق) در کتاب فرائد الفکر فی الامام المهدی المنتظر.
محمد بن عبدالرسول حسینی برزنجی (متوفای ۱۱۰۳ ق) در کتاب الاشاعه لا شراط الساعه.
محمد بن عبدالباقی زرقانی مالکی (متوفای۱۱۲۲ق) در کتاب شرح المواهب اللذیه.
شیخ محمد سفارینی حنبلی (متوفای ۱۱۸۸ق) در کتاب لوائح الانوار البهیه طی عبارت جالبی می‌گوید: «کثرت بخروجه الروایات حتی بلغت حد التواتر المعنوی و شاع ذلک بین علماء السنه حتی عد من معتقدا‌تهم».
شیخ محمد بن علی حبان (متوفای ۱۲۰۶ق) در کتاب اسعاف الراغبین.
قاضی محمد بن علی شوکانی (متوفای ۱۲۵۰ ق) در کتاب التوضیح فی‌تواتر ماجاء فی‌مهدی المنتظر و الدجال و المسیح.
سید مؤمن بن حسن شبلنجی (متوفای ۱۲۹۱ق): وی در کتاب نور‌الابصار فی مناقب آل بیت النبی المختار می‌نویسد: «اخبار متواتر از پیامبر(صلی‌الله علیه و آله وسلم) رسیده که امام مهدی از اهل بیت ایشان است و جهان را پر از عدل و داد خواهد کرد».
سلیمان بن ابراهیم قندوزی حنفی (متوفای ۱۲۹۴ق) در کتاب ینابیع الموده.
محمد صدیق حسن قنوجی بخاری (متوفای ۱۳۰۷ ق) در کتاب الاذاعه لما کان و مایکون بین یدی الساعه می‌گوید: «شکی نیست که مهدی در آخرالزمان خروج خواهد کرد و اخبار براین مطلب تواتر دارند».
ابوعبدالله محمد بن جعفر کتانی مالکی (متوفای ۱۳۴۵ ق) در کتاب نظم المتناثر من الحدیث المتواتر می‌نویسد: «والحاصل أن الاحادیث الوارده فی المهدی متواتره».
ابوالفیض احمد بن محمد غماری حسینی شافعی (متوفای ۱۳۸۰ ق) در کتاب ابراز الوهم المکنون من کلام ابن خلدون می‌نویسد: «روایات درباره امام مهدی متواتر است؛ اگرچه این مطلب بر برخی مردم مخفی مانده باشد».
این عالمان اهل سنت و برخی دیگر که نامشان را ذکر نکردیم، در احادیث مهدی ادعای تواتر دارند. البته برخی دانشمندان معاصر از اهل سنت نیز این ادعای تواتر را در مقالات یا کتب خود تأیید کرده‌اند که پرداختن به آن از حوصله این رساله بیرون است. پرداختن به برخی دانشمندان صاحب نام اهل سنت در این رساله، فقط برای توجه به این مسأله است که مهدویت نه محصول اندیشه شیعی و نه مسأله‌ای است که خودبه خود ظهور یافته باشد؛ بلکه اساس مسأله مهدویت، ریشه در اعتقادات اسلامی دارد. وجود مبارک پیامبر اسلام(صلی‌الله علیه و آله وسلم) ظهور و خروج آن را وعده داده است و عالمان فراوانی از اهل سنت نیز به تواتر احادیث نبوی در این موضوع اشاره کرده‌اند.
و. اهل سنت و تصریح بر امام مهدی محمد بن حسن عسکری(عجل الله تعالی فرجه الشریف)
در این قسمت لازم است به عالمانی از اهل سنت بپردازیم که در آثار و تألیفات خود قائل شده‌اند که مهدی موعود در روایات، همان محمد بن حسن عسکری است که در سال ۲۵۵ق متولد شده و اکنون حی و حاضر است و در دوران غیبت به سرمی‌برد. هرچند معروف است که می‌گویند: تمام عالمان اهل سنت قائلند امام مهدی متولد نشده است؛ بلکه در آخرالزمان به دنیا آمده و ظهور خواهد کرد؛ لکن برای برخی دانشمندان اهل سنت، این مطلب، مسلم و قطعی شده است که امام مهدی متولد شده و او همان محمد بن حسن عسکری است. اکنون به برخی از این عالمان اهل سنت اشاره می‌کنیم:
ابن خلکان: او در کتاب وفیات الاعیان در باب«ذکر محمد بن الحسن المهدی» می‌نویسد: ولادت او روز جمعه نیمه شعبان۲۵۵ق اتفاق افتاد… ابن ازرق می‌گوید: «امام مذکور، در نهم ربیع‌الاول سال۲۵۸ق متولد شد و گفته می‌شود در هشتم همان ماه در سال ۲۵۸ق تولد یافته که به عقیده ما، همین قول صحیح است».
کمال‌الدین محمد بن طلحه شافعی (متوفای۶۵۲ ق): او در کتاب مطالب السؤول فی‌مناقب آل الرسول در باب دوازدهم می‌نویسد:
مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از فرزندان بتول طاهره است که پاره تن پیامبر(صلی‌الله علیه و آله وسلم) می‌باشد و مولدش در سامرا در بیست و سوم رمضان سال ۲۵۸ق اتفاق افتاد. پدرش الحسن الخالص و مادرش ام‌ولد بود که به نام صقیل یا حکیمه معروف بود.
وی در این باب، اشعاری درباره امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) می‌آورد.
کنجی شافعی (متوفای۶۵۸ق): وی در کتاب کفایه الطالب می‌نویسد:
ابومحمد حسن عسکری فرزند هادی، تولدش در مدینه بوده و در سامرا، در همان خانه‌ای که پدرش هادی دفن شد، مدفون گشت و از خود فرزندی به جای گذاشت که همان منتظر می‌باشد.
ابن صباغ مالکی مصری (متوفای ۸۵۵ق): وی می‌نویسد: «ابوالقاسم محمد الحجه بن الحسن الخالص در سامرا در شب نیمه شعبان سال ۲۵۵ق متولد شد».
شهاب الدین احمد ابن حجر هیتمی (متوفای ۹۷۳ق): او در کتاب الصواعق المحرقه می‌نویسد:
حسن عسکری جز یک فرزند از خود به جای نگذاشته که ابوالقاسم محمد الحجه است. سن او هنگام وفات پدرش، پنج سال بوده؛ امّا خداوند حکمت را در او نهاده و او «القائم المنتظر» نیز نامیده می‌شود.
عبدالوهاب شعرانی (متوفای ۹۷۳ق): وی در کتابش می‌نویسد:
پیش‌بینی می‌شود مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) خروج کند و او از اولاد امام حسن عسکری(علیه‌السلام) است و زمان تولدش، شب نیمه شعبان سال ۲۵۵ق بوده است و اکنون زنده است تا این‌که عیسی(علیه‌السلام) با او هم پیمان شود. عمر شریف او تا این زمان که سال۹۵۸ق است، ۷۰۶ سال است.
عبدالله بن محمد شبراوی شافعی (۱۱۷۲ق): وی در کتاب الاتحاف بحب الاشراف می‌نویسد:
دوازدهمین امام، ابوالقاسم محمد است که گفته می‌شود او همان مهدی منتظر است. تولد امام محمد الحجه بن الامام الحسن الخالص در سامرا، شب نیمه شعبان سال ۲۵۵ق، پنج سال قبل از فوت پدرش بوده است. پدرش ولادت او را از ترس حاکمان وقت و بدی زمانه، مخفی نگاه داشت.
مؤمن بن حسن شبلنجی (متوفای ۱۲۹۱ق): وی در کتابش فصلی را با عنوان«مناقب محمد بن الحسن» مطرح کرده و پس از ذکر نسب آن حضرت می‌نویسد:
مادرش ام ولد بود و نام او نرجس یا صقیل یا سوسن بود. کنیه‌اش ابوالقاسم و امامیه لقب او را حجت، مهدی، خلف صالح، قائم، منتظر، صاحب‌الزمان معرفی کرده‌اند. مشهورترین لقب او«مهدی» است.
این‌ها فقط برخی از عالمان اهل سنت بوده‌اند که عبارت‌های آن‌ها همگی گویای وقوع ولادت امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به عنوان امام دوازدهم، خلیفه اثنی عشر و فرزند امام حسن عسکری(علیه‌السلام) بوده و با زبانی صریح، جریان تولد مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را بازگو کرده‌اند.
